Nie sposób jednak zaczynać od nowa. Tylko niemowlę może zacząc całkiem od początku
Z ciemności wyłoniło się kilku ludzi i ponieśli trumnę, mówiono wokół po estońsku. Po nabożeństwie w kirsze, Iwanowi wsunięto pieniądze i butelkę wódki, dostał wypełnioną zgodnie z wszelkimi przepisami kartę drogową do Leningradu, a ciężarówkę załadowano ziemniakami. Sprzedał je zasobnym w forsę klientom na rynku Kuznieckim i jeszcze trzy dni wałęsał się po rodzinnym mieście, nie spuszczał z oka mieszkania na Karola Marksa, deptał po piętach kobiecie, która kiedyś przekazała mu list od Klima. Dziewczyna studiowała filologię na uniwersytecie; albo urodziła się już podobna do matki Iwana, albo coś od niej przejęła — może sprawiły to tapety, kuchnia przesycona zapachem zręcznych i pięknych matczynych rąk; codziennie wieczorem dziewczynę odprowadzali do domu pełni szacunku wielbiciele w mundurach marynarki wojennej, ale przyjdzie czas — i dziewczyna będzie wracać do domu z akademicką świtą. Ani ona, ani matka, jak przekonał się Iwan, nie miały kontaktów ze służbami. Zamierzał już wyjechać, kiedy przyszło mu na myśl, może dzięki dziewczynie, a może za sprawą trumny, do której złożono Bałta — by znaleźć grób Ni-kitina. Współlokatorzy z jego mieszkania powinni wiedzieć! Iwan był u niego zaledwie jeden raz, ale dom na Ligowce od razu rozpoznał, przypomniał sobie także klatkę schodową, lokatorzy jakoś nie znaleźli czasu, żeby zdjąć z drzwi jego nazwisko, zabrzęczał łańcuch, szczęknął zamek i Iwan osłupiał: przed nim stał Fiodor Matwiejewicz Nikitin, który bohatersko zginął podczas blokady w zimie czterdziestego trzeciego roku, zmarł z głodu, ale nie tknął ani jednego ziarnka z kolekcji zbóż zebranej przez Wawiłowa. Zmartwychwstały przyjaciel rodziny zachował wszystkie dziwactwa dawnego bytu ziemskiego, potwierdzając swo-
115
ją starą zasadę: nie widziałem — nie słyszałem — nie wiem. „A kim pan jest, młody człowieku?" — zapytał wyniośle, pogardliwie, i nie czekając na odpowiedź zamknął drzwi. Iwan jak szalony pognał w dół, nie czując schodów pod nogami, odsapnął; spocił się jak mysz, w porę jednak przypomniał sobie ulubione kwiaty matki na grobie rodziców: już wtedy powinien był się domyślić, kto odwiedzał cmentarz. Dał nura w boczną uliczkę, gdzie dogonił go Nikitin, wraził mu łokieć w żebra, nakazując milczenie i całkowite posłuszeństwo. Znalazł się wreszcie zaciszny kącik — piwiarnia na Rasstannej, drżące (z radości? ze strachu?) ręce Nikitina rozerwały suszoną rybę, mówił chaotycznie, w oczach połyskiwała odrobina szaleństwa. Oczywiście nie umarł — ani w czterdziestym trzecim, ani później, trafił na listę zmarłych przez pomyłkę, komuś chodziło o jego kartkę na chleb — z wyrachowania, cel był jednak zbożny. Ale nie miał ochoty prostować błędu, w dzieciństwie zaczytywał się Flaubertem i jego, dobrze odżywionego chłopca z zamożnej rodziny, uderzyło w „Salambo" rzucone mimochodem zdanie: „Spendit był tak przerażony, że rozpuścił słuch o własnej śmierci". Przez całe życie nie odstępowało go to zdanie, przypomniał je sobie, gdy dowiedział się o własnej śmierci i postanowił pozostać zmarłym, tym bardziej, że w instytucie kierownictwo na potwierdzenie tego, że żyje — zażądało tylu zaświadczeń, ilu żaden żywy człowiek nie zdołałby załatwić. Zrezygnował więc z biegania po urzędach i wkrótce przekonał się o zaletach sytuacji, jaką podarowała mu łaska boża
 |
| Cytat Hi mihi doctores semper placuere docenda qui faciunt plus, quam qui facienda docent - ci mi się nauczyciele podobali w uczeniu, którzy raczej czynią niż uczą rzeczy już uczynionych. Do sukcesu nie ma żadnej windy. Trzeba iść po schodach Fidei Defensor (Fid Def lub fd) - obrońca wiary (tytuł Henryka VIII bity na wszystkich brytyjskich monetach). (tytuł Henryka VIII bity na wszystkich brytyjskich monetach). (tytuł Henryka VIII bity na wszystkich brytyjskich monetach) Eripuit coelo fulmen, sceptrumque tyrannis - wydarł niebu piorun, a berło tyranom. Ignorancja nie jest niewinnością, jest grzechem. Browing R |